Κρυπτονομίσματα & Blockchain
Bitcoin, Ethereum, Ripple, Tether, Litecoin… Σίγουρα θα έχετε ακουστά κάποια από αυτές τις λέξεις και όχι αδίκως, καθώς εδώ και περίπου δύο χρόνια τα κρυπτονομίσματα προκαλούν μια σειρά από αναταράξεις στις αγορές προσελκύοντας το ενδιαφέρον ολοένα και περισσότερων επενδυτών.
Δεν πρόκειται για νομίσματα που μπορείτε να βάλετε στο πορτοφόλι σας και να πληρώσετε με αυτά στο περίπτερο. Και φυσικά δεν εκδίδονται από κάποια κεντρική τράπεζα ή κράτος σε κάποιο νομισματοκοπείο. Τα κρυπτονομισμάτα ξεφεύγουν από τα δεδομένα του παραδοσιακού χρήματος που έχουμε στο μυαλό μας – ουσιαστικά, το μόνο κοινό στοιχείο τους είναι ότι χρησιμοποιούνται για τον ίδιο σκοπό: για πληρωμές.
Πώς «γεννήθηκαν» τα κρυπτονομίσματα;
Η πρώτη ιδέα για ένα «ηλεκτρονικό» νόμισμα πρωτοεμφανίστηκε το 1983 και ανήκει στον Αμερικανό κρυπτογράφο Ντέιβιντ Τσομ, ο οποίος συνέλαβε έναν ανώνυμο κρυπτογραφικό ηλεκτρονικό μέσο πληρωμής, ονόματι e-cash. Ο ίδιος το 1995 άνοιξε το δρόμο προς τα σύγχρονα κρυπτονομίσματα μέσω του Digicash, το οποίο επέτρεπε την αποστολή χρημάτων από τραπεζικό λογαριασμό μέσω λογισμικού κρυπτογράφησης, και έτσι τα χρήματα έφταναν στον παραλήπτη τους χωρίς να μπορεί η συναλλαγή να εντοπιστεί από την τράπεζα ή την κυβέρνηση.
Ακολούθησε το 1998 ο Wei Dai, που περιέγραψε ένα αποκεντρωμένο σύστημα ανώνυμων ηλεκτρονικών πληρωμών, το οποίο με τη χρήση της κρυπτογραφίας θα μπορούσε να διέπεται από κανόνες, χωρίς να εξαρτάται από κάποια κεντρική τράπεζα, ενώ στη συνέχεια ο Nick Szabo δημιούργησε το Bit Gold, όμως η αληθινή επανάσταση ήρθε το 2009, όταν ο Σατόσι Νακαμότο δημιούργησε το Bitcoin.
Η λειτουργία του Bitcoin και το Blockchain
Το Bitcoin, όπως και όλα τα κρυπτονομίσματα, ακολουθούν μία διαδικασία που είναι εντελώς ασυνήθιστη σε σχέση με όσα ξέρουμε από τα κανονικά νομίσματα. Πρώτα απ’ όλα, δεν υπόκειται στον έλεγχο καμίας κεντρικής τράπεζας καθώς πρόκειται για ένα ψηφιακό νόμισμα που βασίζεται σε λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Χωρίς τράπεζες, χωρίς ενδιάμεσους. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι δεν διέπεται από κανόνες. Και ποιος είναι αυτός που επιβάλλει τους κανόνες; Οι ίδιοι οι χρήστες του.
Επειδή ακριβώς πρόκειται για ένα αποκεντρωμένο νομισματικό σύστημα, για να
επιβεβαιωθούν οι συναλλαγές που γίνονται παγκοσμίως με τη χρήση Βitcoins πρέπει να περάσουν μέσα από τυχαίους υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο. Οι υπολογιστές πραγματοποιούν ελέγχους εγκυρότητας της συναλλαγής, εξακριβώνοντας τις ψηφιακές υπογραφές που περιλαμβάνονται σε αυτές. Κάθε συναλλαγή που εξακριβώνεται μπαίνει σε ένα «μπλοκ» μαζί με τις άλλες ολοκληρωμένες συναλλαγές, σχηματίζοντας το λεγόμενο blockchain, που είναι η «καρδιά» του συστήματος στο οποίο βασίζεται το Βitcoin.
Η έννοια blockchain όμως είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθεί και να καθοριστεί με απλούς όρους ούτως ώστε να γίνει εύκολα αντιληπτή. Προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσουμε την έννοια blockchain, μπορούμε να πούμε ότι είναι ένας δημόσιος ψηφιακός κατάλογος ή λογιστικό βιβλίο (ledger), που περιλαμβάνει όλες τις συναλλαγές/κοινοποιήσεις που έχουν εκτελεστεί και καταγραφεί σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο ή σειρά συναλλαγών.
Κάθε φορά που ένα μπλοκ ολοκληρωμένων συναλλαγών συμπληρώνεται, εκδίδεται ένας συγκεκριμένος αριθμός νέων Βitcoins, τον οποίο μοιράζονται οι χρήστες των υπολογιστών που πραγματοποίησαν την εξακρίβωση των συναλλαγών. Πρόκειται για το λεγόμενο mining (εξόρυξη), δηλαδή κατά κάποιον τρόπο οι χρήστες «σκάβουν», προσφέροντας τις υπηρεσίες τους για την εξακρίβωση των συναλλαγών, προκειμένου να λάβουν ως αντάλλαγμα νέα Βitcoins. Ο αριθμός των Βitcoins που κυκλοφορούν ανά πάσα στιγμή είναι αυστηρά καθορισμένος. Κάθε μπλοκ που συμπληρώνεται απελευθερώνει ελαφρώς λιγότερα Βitcoins από το προηγούμενο, με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε τέσσερα χρόνια τα νέα Βitcoins που «εξορύσσονται» να μειώνονται στο μισό. Η εξόρυξη προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί το 2140, όταν και θα συμπληρωθεί ο αριθμός των 21 εκατομμυρίων Βitcoins που θα υπάρχουν στην αγορά.
Ουσιαστικά, η αλυσίδα (και τα δεδομένα που συμπεριλαμβάνονται σε αυτή) είναι μια κοινή και καθολικά αποδεκτή βάση δεδομένων. Η βάση δεδομένων του Blockchain εξυπηρετείται από χιλιάδες ηλεκτρονικούς υπολογιστές ταυτόχρονα, έτσι ώστε η αλυσίδα είναι άμεσα προσβάσιμη σε όλους στο διαδίκτυο την ίδια χρονική στιγμή. Αυτός ο τρόπος λειτουργίες, δηλαδή το ότι δεν υπάρχει αποθήκευση σε μόνο μια κεντρική τοποθεσία, καθιστά τις κοινοποιήσεις δημόσιες, επαληθεύσιμες και μέχρι σήμερα αναλλοίωτες από κυβερνο-εγκληματίες.
Αυτός ο αποκεντρωμένος χαρακτήρας και τρόπος λειτουργίας του blockchain το κάνει τόσο επαναστατικό – σκεφτείτε πως στην ουσία υπάρχει στον υπολογιστή του καθενός ταυτόχρονα! Οι κοινοποιήσεις αναρτούνται από άτομα τα οποία έχουν επιλεχθεί τυχαία βάσει κάποιων κριτηρίων και αμείβονται για αυτές τις υπηρεσίες. Το όλο σύστημα ενθαρρύνει την ανάρτηση έγκυρων και ορθών πληροφοριών, αφού η επιλογή βασίζεται και στο ιστορικό των ατόμων αυτών. Άτομα τα οποία αναρτούν λανθασμένες πληροφορίες στις κοινοποιήσεις έχουν οικονομικές συνέπειες και μειώνεται η πιθανότητα επιλογής τους στο μέλλον. Όταν η αλυσίδα ενημερώνεται με νέες κοινοποιήσεις, κάθε χρήστης που χρησιμοποιεί την πλατφόρμα πρέπει να συμφωνεί ότι η κοινοποίηση είναι έγκυρη. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ότι οι κοινοποιήσεις περιέχουν έγκυρες και ορθές πληροφορίες.
Ο χρήστης μπορεί να έχει πρόσβαση μέσω ενός μοναδικού στοιχείου πρόσβασης που του έχει διατεθεί αρχικά – το στοιχείο πρόσβασης δεν περιέχει χαρακτηριστικά ταυτοποίησης ή αναγνώρισης ούτως ώστε να υπάρχει ανωνυμία. Σε περίπτωση που χαθεί το στοιχείο πρόσβασης, ο χρήστης δεν μπορεί να συνδεθεί (δεν υπάρχει μηχανισμός αναπλήρωσης του στοιχείου).
Το οικονομικό φαινόμενο «Bitcoin»
Έχουν πια περάσει πολλά χρόνια από το 2010, όταν ένας Αμερικανός προγραμματιστής προσέφερε 10.000 Βitcoins σε όποιον παράγγελνε και του έστελνε δύο πίτσες. Λίγες μέρες αργότερα, κάποιος ανταποκρίθηκε στην προσφορά του, και έγινε ο πρώτος άνθρωπος που πληρώθηκε με Βitcoins. Την εποχή εκείνη, 10.000 Βitcoins άξιζαν περίπου 30 ευρώ, δηλαδή κάτι παραπάνω απ’ όσο κόστισαν οι δύο πίτσες. Σήμερα, 10.000 Βitcoins θα άξιζαν… περίπου 80 εκατομμύρια ευρώ!
Τι άλλαξε στο μεταξύ; Κανείς δεν ξέρει ακριβώς. Όμως σταδιακά όλο και περισσότεροι άρχισαν να επενδύουν στο Βitcoin, με αποτέλεσμα η αξία του να φτάσει τον Δεκέμβριο του 2018 ακόμα και στα 17.900 δολάρια, προτού υποχωρήσει στα σημερινά επίπεδα, κοντά στα 8.000 δολάρια.
Το πρόβλημα με το Βitcoin ως επένδυση είναι η θεαματική μεταβλητότητά του. Χωρίς μία κεντρική τράπεζα ή ένα κράτος να το στηρίζει, το Βitcoin είναι πολύ ευάλωτο στην κερδοσκοπία και τις πάσης φύσεως κακόβουλες πληροφορίες, με αποτέλεσμα να κερδίζει ή να χάνει τεράστιο μέρος της αξίας του ακόμα και μέσα σε μία μέρα. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί οικονομολόγοι το θεωρούν όχι απλώς «φούσκα», αλλά ίσως τη μεγαλύτερη «φούσκα» στην ιστορία της παγκόσμιας οικονομίας, που όταν «σκάσει» πιθανόν να προκαλέσει παγκόσμια αναταραχή στις αγορές.
Ένα επιπλέον ζήτημα που προκαλεί ανησυχία σε πολλούς είναι το πώς χρησιμοποιείται το Βitcoin, καθώς η ανωνυμία των συναλλαγών που προσφέρει ανοίγει πεδίο δράσης για κάθε επίδοξο απατεώνα, ενώ δίνει και τη δυνατότητα σε πολύ μεγάλες οικονομίες (κυρίως σε αυτήν της Κίνας) να το εκμεταλλεύονται για να παρακάμψουν τον έλεγχο των ισοτιμιών.
Λοιπά κρυπτονομίσματα και πώς επενδύεις σε αυτά
Στις αρχές 2019 είχαν καταγραφεί συνολικά 1.384 κρυπτονομίσματα, με πιο γνωστά, πέρα από το Bitcoin, τα Ethereum, Ripple, Litecoin και Tether. Λόγω του ανοιχτού χαρακτήρα του λογισμικού στο οποίο στηρίζονται τα κρυπτονομίσματα, τέτοια νομίσματα ξεπηδούν συνεχώς, όμως τα περισσότερα έχουν για την ώρα μηδαμινή αξία. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν μπορεί κάποιο από αυτά να είναι το επόμενο Bitcoin και να εκτοξευθεί μελλοντικά η αξία του – άλλωστε και η άνοδος του Bitcoin βρήκε τους περισσότερους απροετοίμαστους.
Αν κάποιος θέλει να επενδύσει σε κρυπτονομίσματα, υπάρχουν πλέον αρκετά ανταλλακτήρια σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική, με πιο γνωστά τα Coinbase, Bitcoin.de και BitStamp. Σε αυτά μπορεί ο καθένας να εγγραφεί, επιδεικνύοντας κάποιο έγγραφο που να αποδεικνύει την ταυτότητά του, και να αρχίσει να επενδύει τα ευρώ ή τα δολάριά του σε bitcoins ή σε άλλα κρυπτονομίσματα. Βέβαια, το πόσο ασφαλής είναι η επένδυσή του είναι πάντα ένα ερώτημα, αφού τα κρυπτονομίσματα και η νομοθεσία που τα διέπει βρίσκονται ακόμα σε εμβρυικό στάδιο, και δεν αποκλείεται να βρεθεί κανείς προ δυσάρεστων εκπλήξεων.
Θα ήταν λογικό να πούμε, συμπερασματικά, ότι η επένδυση σε ένα κρυπτονόμισμα ενέχει σημαντικό ρίσκο (πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι η επένδυση σε ένα παραδοσιακό νόμισμα), το οποίο όμως, αν αποδώσει, τότε μπορεί να αποφέρει μεγάλα κέρδη στους τολμηρούς – αλλά και τεράστιες απώλειες, αν κάτι πάει στραβά…